Sắn dây, có tên khoa học là Pueraria thomsonii Benth, thuộc họ đậu và là cây leo phổ biến ở các khu vực nhiệt đới. Cây sắn dây còn được gọi là cát căn, cam cát căn, phấn cát căn, và bạch cát. Rễ phát triển thành các củ lớn, có nhiều công dụng trong ẩm thực và y học.
Đặc Điểm Cây Sắn Dây:
- Sống lâu năm, dài tới 10 mét.
- Lá và cuống lá có lông mềm, lá mọc thành cặp.
- Hoa màu xanh tím, thơm dễ chịu.
- Quả màu vàng nhạt, bề mặt có lông mềm.
Bộ Phận Sử Dụng Của Cây Sắn Dây:
- Rễ (Củ Sắn Dây): Hấp chín hoặc xay thành bột.
- Vỏ: Dù dai, nhưng có vị ngọt và có thể ăn được khi nhai kỹ.
Thành Phần Hóa Học:
- Củ: Isoflavone (puerarin, daidzein), tinh bột (12-15%).
- Lá: Amino acid (asparagine).
Công Dụng Của Cây Sắn Dây Trong Đông Y:
- Hỗ trợ tiêu hóa: Chất xơ cao giúp tiêu hóa tốt, ngừa táo bón.
- Điều trị cảm nắng: Giã nát, pha nước uống làm dịu cơn đau đầu, say nắng.
- Chống ngộ độc bia rượu: Chất chống oxy hóa giúp làm sạch cơ thể.
- Chăm sóc da: Bột sắn dây thanh nhiệt, giải độc, ngăn mụn nhọt.
- Bảo vệ gan: Giữ cơ thể mát mẻ, đặc biệt trong thời tiết nóng.
Cách Thu Hoạch và Bảo Quản:
Thu Hoạch:
- Vào mùa đông hoặc xuân. Đào củ, làm sạch, loại bỏ vỏ.
Bảo Quản:
- Phơi hoặc sấy khô, nghiền thành bột, bảo quản nơi khô ráo.
Bài Thuốc Đông Y Từ Củ Sắn Dây dựa trên các thông tin từ trang web của Bệnh viện Lê Văn Việt
- Chữa cảm cúm: Sắn dây, thạch cao (bạch hổ), sài hồ, bạch thược, cam thảo, khương hoạt, bạch chỉ, hoàng cầm, cát cánh, táo đỏ.
- Sốt, khát: Sắn dây tươi, mạch môn, cỏ nhọ nồi, lá tre.
- Giải rượu: Hoa sắn dây phơi khô, đun sôi.
- Bồi bổ cơ thể: Bột sắn dây, tôm, thịt nạc heo.
- Chảy máu cam: Giã nát củ sắn dây, đắp lên mũi.
- Nhiệt miệng, đau đầu: Sắn dây, câu đằng, thái nhỏ, phơi khô, tán bột, pha nước uống.
- Canh bổ: Củ sắn dây, cà rốt, xương heo.
- Tim mạch (cần xác thực): Sắn dây, cam thảo, bạch linh, đan sâm, nghiền bột, uống thay trà.
- Rắn cắn (cần xác thực): Lá sắn dây tươi, nghiền nát, uống nước, đắp bã lên vết cắn.
- Viêm dạ dày (cần xác thực): Sắn dây, cam thảo, hoàng cầm, hoàng liên, chế thành viên nén.
Lưu Ý Khi Dùng Sắn Dây:
- Phụ nữ mang thai: Cẩn trọng, không nên lạm dụng.
- Trẻ nhỏ: Có thể gây tiêu chảy, kích thích dậy thì sớm.
- Ăn chín, uống sôi: Tránh uống sống để không gây lạnh bụng, tiêu chảy.
- Lựa chọn gia vị: Thêm ít muối khi giải rượu, hạn chế đường.
- Không ướp hoa bưởi: Giữ nguyên dược tính của sắn dây.
Cây sắn dây và củ sắn dây không chỉ là thực phẩm bổ dưỡng mà còn là phương thuốc quý trong Đông y. Sử dụng đúng cách sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
